سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

 بازار؛ گروه استان‌ها: یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین منابع طبیعی تجدیدشونده که بالغ‌بر ۵۴ درصد از سطح ایران را در برگرفته است مراتع هستند؛ مرتع به دشت‌های پر از گل و گیاه، تپه‌ها و کوه‌های سرسبز  و علفزارها و بوته‌زارهای وسیع گفته می‌شود که این عرصه‌ها بدون اینکه کسی در آن زحمتی کشیده باشد، سرسبز و خرم است و دامداران دام‌های خود را برای چرا به آنجا می‌برند.

مراتع نقش بسیار مهمی در حفاظت خاک، تولید آب، تولید گوشت و مواد لبنی دارد علاوه بر آن محصولات فرعی مرتع همچون محصولات دارویی، صنعتی، خوراکی، حفظ حیات‌وحش، تلطیف هوا، پایداری محیط‌زیست و نیز ذخیره ژن-های گیاهی ازجمله استفاده‌های دیگری است که ارزش حاصل از آن‌ها به‌مراتب از ارزش تولید علوفه بیشتر است.

یکی از بهره‌برداری‌های فرعی از مراتع، استفاده ازآن‌جهت اکو توریسم یا طبیعت‌گردی است که با مدیریت و توسعه گردشگری در مراتع می‌توان از طریق ایجاد اشتغال و بهبود وضع مالی بهره‌برداران از فشار وارده بر مرتع کاست.

فرصتی برای درآمدزایی
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری قوچان «اکو توریسم» و «بوم گردی» را در سطح مراتع قوچان ظرفیت مؤثری برای درآمدزایی می‌داند.

امیر زمانی مقدم بابیان اینکه در حال حاضر مراتع شهرستان بیش‌تر جنبه چراگاهی دارد در گفت‌وگو با بازار ابراز می‌کند: آن چیزی که امروز اهمیت بالایی دارد و مراتع قوچان را نسبت به نقاط مختلف شهرستان‌های دیگر برجسته کرده ظرفیت ایجاد اکو توریسم و بوم گردی است.

وی ابراز می‌کند: در بحث بوم گردی و اکو توریسم چند ویژگی شاخص  ازجمله آب‌وهوای خوب، زیبا بودن مراتع و قابلیت گردشگری ورزشی می‌تواند در سطح استان شاخص‌های اقتصادی را کسب کند.

زمانی مقدم خاطرنشان می‌کند: تعداد ۱۹۶ سامانه مراتع داریم و از طرفی در شهرستان ۳۵ درصد از مراتع عشایری و ۶۵ درصد از آن به روستایی اختصاص دارد که باوجود گستردگی وسعت مراتع و بالاترین دام سبک در استان در ییلاق قوچان و کمبود نیروها مدیریت آن  را سخت کرده است بنابراین نیاز است تا تمامی مجموعه‌های نیروی انتظامی، جهاد کشاورزی، دامپزشکی و محیط‌زیست پای‌کار بیایند.

اکو توریسم
زمانی مقدم اکو توریسم و بوم گردی را در سطح مراتع قوچان ظرفیت مؤثری در درآمدزایی و اقتصادی دانسته و به ما می‌گوید:  امروز فقط از مراتع شهرستان بیش‌تر جنبه چراگاهی استفاده می شود ولی آن چیزی که امروز اهمیت بالایی دارد و مراتع قوچان به نسبت نقاط مختلف شهرستان‌های دیگر برجسته کرده  ظرفیت ایجاد اکو توریسم و بوم گردی است .

وی اذعان می‌کند: بوم گردی و اکو توریسم چند ویژگی شاخص دارد آب‌وهوای خوب، زیبا بودن مراتع و قابلیت گردشگری ورزشی که می‌تواند در سطح استان ضمن مطرح‌شدن زمینه شاخص‌های اقتصادی را نیز به دست آورد.

رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری قوچان خاطرنشان می‌کند: اگر در بحث اکو توریسم سرمایه‌گذاری و بوم گردی را توسعه دهیم این آمادگی کامل راداریم که همکاری مطلوب داشته باشیم البته چند درخواست داشتیم و این آمادگی راداریم از سرمایه‌گذاران ضمن دعوت و مشاوره دادن اراضی مراتع را نیز در اختیار این مقوله قرار دهیم .

وی در پاسخ به این سؤال که آیا در این راستا اقدام و یا مطالعه‌ای انجام پذیرفته یا خیر نیز می‌گوید: تاکنون طرح مطالعات اولیه آن در دست بررسی است که درزمینهٔ ورزش‌های هوایی، کوه‌پیمایی  می‌توان با دعوت از سرمایه‌گذار این پتانسیل و ظرفیت را معرفی و توسعه بخشید ضمن آنکه از امنیت بالای مراتع نیز جهت مستعد شدن اکو توریسم از ویژگی شاخص در شهرستان قوچان شده است .

کمک به اقتصاد محلی
اکو توریسم پایدارترین نوع طبیعت‌گردی و سازگارترین  نوع توریسم با محیط است و ایران به جهت دارا بودن توانایی‌ها و جاذبه‌های چشمگیر ازنظر تنوع اقلیم، سنت‌ها و آداب‌ورسوم و پوشش گیاهی یکی از کشورهای مهم دنیا محسوب می‌شود.

حسین پور افضلی مدرس دانشگاه بابیان اینکه اکو توریسم به‌نوبه خود موجب ایجاد مشاغل جدید و متنوع در مناطق مختلف می‌شود  ر گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند:  شما مشاهده می‌کنید که در هرکجای این طبیعت زیبا که رد پای مسافری کشیده شده بدون شک برخی از مشاغل خدماتی نیز برای ارائه خدمات به مسافران شکل‌گرفته و این مسئولیت بیشتر بر عهده روستائیان و ساکنان همان مناطق بوده است.

وی بابیان اینکه این موضوع خود به‌وسیله‌ کم کردن هزینه‌های کشاورزی تبدیل‌شده و  اقتصاد محلی را تقویت می‌کند به ما می‌گوید: در همین راستا این حضور گردشگران موجب ایجاد تنوع اقتصاد محلی شده و اقتصاد جوامع محلی را گسترده و استوارتر می‌سازد.

پور افضلی اظهار می‌کند: خوشبختانه با تصویب مقررات توسعه گردشگری در طبیعت اولین گام درزمینهٔ تشکیل « کمیته ملی طبیعت‌گردی » در کشور برداشته‌شده است .

وی اذعان می‌کند:  این کمیته متشکل از کارشناسان خبره سه سازمان، میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها، مراتع آبخیزداری است که هدف اصلی آن تصویب و اجرای مقررات مربوط به طبیعت‌گردی با رعایت  ظرفیت قابل‌تحمل برای  محیط‌زیست است اما باید گفت که تا رسیدن به سرمنزل مقصود راه طول و درازی در پیش روداریم.

این مدرس دانشگاه یادآور می‌شود: با توجه  به اینکه روستاها و جوامع محلی کشور ما از فرهنگ حساسی برخوردارند، نباید با ورود گردشگران طبیعت دچار آسیب شوند، به همین دلیل مسئولین باید زیربناها را اصلاح‌کرده و فرهنگ‌سازی گسترده‌ای را همراه با برنامه‌ریزی آغاز کنند نه اینکه به‌صرف بهره‌مندی از مراتع و یا تفرجگاه درها را به‌سوی گردشگران و بدون هیچ زیرساخت و یا فرهنگ‌سازی باز کرد..

معایب مرتع گردی
پور افضلی البته در کنار مزایایی که برای مراتع برمی‌شمارد به معایب آن نیز اشاره‌ای داشته و به بازار می‌گوید: تولید اکسیژن، جذب دی‌اکسید کربن، تلطیف هوا، تولید مواد خام معادن، گرده‌افشانی، تولید بذر، استمرار حیات، چرخه تولید آب، حفاظت از خاک، جلوگیری از بروز سیلاب و جلوگیری از ایجاد ریز گردها تنها بخشی از کارکردهای مراتع هستند.

وی اذعان می‌کند: ممانعت از آشفتگی‌های جوی، دفع مواد زائد، کنترل بیولوژیک آفات و بیماری‌ها، حفظ زیستگاه و پناهگاه حیات‌وحش، ذخیره ژنتیک و گیاهان دارویی، ارزش‌های زیباشناختی و فرهنگی، تفرجگاه‌ها، تولید علوفه و رونق زنبورداری ۱۷ سود و مزیت حاصل از مراتع است که اگر در استفاده از آن بدون توجه و برنامه‌ریزی عمل کرده و پای گردشگران را بدون آشنایی بافرهنگ محافظت از مراتع به سمت آن‌ها بازکنیم خود دارای تبعات جبران‌ناپذیری در آینده خواهد بود.