سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

آبخیزداری و آبخوانداری از مهمترین برنامه های وزیر جهاد کشاورزی به شمار می رود. در این گزارش به مروری بر دیدگاه های ساداتی نژاد در این باره می پردازیم.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران (اگنا)؛به نقل از تسنیم،«پرونده معجزه آبخیزداری»؛ یکی از برنامه های تحولی سیدجواد ساداتی نژاد «وزیر جهاد کشاورزی» دولت سیزدهم در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، آبخیزداری و آبخوانداری است. افزایش ۵۰ درصدی آبخیزداری و آبخوانداری در دولت سیزدهم از اهداف مهم وزیر جهاد کشاورزی در بخش منابع طبیعی به شمار می رود. در این گزارش به مروری بر دیدگاه های دکتر ساداتی نژاد درباره آبخیزداری و آبخوانداری و اهمیت آن در مدیریت صحیح منابع طبیعی، مهار سیل، رفع فقر و محرومیت و نیز عمران و آبادانی روستاها می پردازیم:

 آبخیزداری؛ مدیریت کلیه منابع طبیعی است

آبخیزداری عبارت است از مدیریت کلیه منابع طبیعی موجود در یک حوزه آبخیز که برای حفاظت، نگهداری یا بهبود تولید آب، در یک آبخیز اعمال می شود. از این رو ملاحظه می شود که آبخیزداری مفهومی جز مدیریت منابع طبیعی ندارد با این تفاوت که واحد کار در قالب چنین مدیریتی، واحد طبیعی هیدرولوژیک است که بدان حوزه آبخیز گفته می شود. بنا به تعریف، آبخیز پهنه یا واحد فیزیوگرافیک و هیدرولوژیک است که تمام رواناب ناشی از بارش روی آن وارد یک رودخانه یا دریاچه و غیره می گردد.

 احیای روستا با آبخیزداری

احیای روستاها و اراضی و منابع آنها که نتیجه آبخیزداری است، منجر به یک تغییر وسیع و عمیق اجتماعی و اقتصادی می شود و حرکت و اشتغال نیروهای انسانی مولد و فعال در مراکز تولید (روستاها) جای سکون و بیکاری ناشی از مهاجرت به شهرهای بزرگ و مراکز مصرف تولیدات خارجی را می گیرد.

 آبخیزداری ضامن توسعه کشاورزی

هر گونه برنامه ریزی کلی، اصولی و پایدار دراز مدت و آینده نگر برای کشاورزی ایران و جامعه روستایی ایران باید در جهت حفظ، احیاء و بهره برداری صحیح از منابع آب و خاک کشور باشد. در این باره باید گفت آبخیزداری ضامن توسعه کشاورزی در حوزه های آبخیز است و توسعه کشاورزی در حوزه های آبخیز یعنی: ایجاد اشتغال جدید در محیط روستایی و به تبع آن، افزایش درآمد بیشتر برای ساکنین این حوزه ها و این یعنی حذف فقر در مناطق روستایی.

 آبخیزداری؛ راهبردی برای محرومیت و فقرزدایی

هدف نهایی آبخیزداری، اعمال مدیریت جامع نگر در تمام آبخیزهای کشور است به نحوی که میزان هدررفتن آب و فرسایش خاک، به حداقل ممکن تقلیل یابد و با بهره برداری مناسب منطقی و بهینه از سرزمین، کلیه فعالیت های مربوط به منابع طبیعی و کشاورزی از زیربنای اقتصادی و اجتماعی مستحکمی برخوردار باشند. آبخیزداری با این مفهوم، راهبردی برای محرومیت و فقرزدایی با اصلاح وضع اقتصادی و اجتماعی روستاییان حوزه های آبخیز که بیشتر آنها قشر فقیر جامعه به شمار می روند و رهیافتی است شامل: افزایش مداوم توانایی مردم روستاها برای کنترل بیشتر محیط خود و توام است با توزیع عادلانه تر منافع حاصل از این کنترل.

 عمران و آبادانی روستاها با آبخیزداری

آبخیزداری، دارای اهداف مقدسی است که با اجرای آن، آبادانی را به حوزه های آبخیز و ساکنان آن هدیه می کند. به همین دلیل، آبخیزداری را «استراتژی جامع نگری به روستا» نام نهاده اند. این علم، حوزه های آبخیز را از تمام ابعاد و زوایا، مورد مطالعه قرار می دهد و از تمام ظرفیت بالقوه حوزه در جهت توسعه آن بهره می گیرد. از جمله این توان ها و ظرفیت های بالقوه، استفاده بهینه از منابع تولید حوزه ها یعنی آب، خاک و گیاه است.

 حل مشکل کمبود آب شرب و کشاورزی با آبخیزداری

امروزه یکی از مشکلات ساکنین آبخیزها، مشکل کمبود آب جهت شرب و کشاورزی است و از آنجا که کشاورزی محور اقتصاد روستانشینان ما می باشد، آب جایگاه عمده و زیادی در اقتصاد روستایی دارد، به خصوص این پدیده در مناطق مرکزی و کویری ما نمایان تر است و به همین دلیل است که در این مناطق، زمین تابع آب می باشد و نقش اساسی دارد. آبخیزداری در جهت برطرف کردن این معضل از روش های مختلفی استفاده می نماید تا از هدر رفتن آب باران در حوزه ها جلوگیری کند و با ذخیره آن و بهره گیری در فصل مناسب به اقتصاد روستایی کمک نماید.

** آبخیزداری؛ پشتوانه احیای قنوات و کنترل سیلاب

سدهای تغذیه ای می تواند به عنوان پشتوانه محکمی جهت قنوات در فصل تابستان باشد که به طور مستقیم، بر درآمد روستاییان تأثیر خواهد گذاشت. از دیگر روش های بهره وری از سیلاب ها، پخش سیلاب است که باعث تغذیه سفره های آب زیرزمینی می شود و همچنین با کنترل سیلاب ها، از خطرات ناشی از آن به مزارع کشاورزی کاسته می شود.